به یاد نظريه‌پرداز ايران‌دوست
علي ربيعي
سيد جواد طباطبايي از جمله كلان نظريه‌پردازان عاشق ايران است
معتقدم آن چيزي كه چندين دهه با آن دست به گريبان هستيم فقدان نظريات علمي در ابعاد مختلف مربوط به زندگي اجتماعي است و آثار آن نيز مشخص است. برخي نظريات را مي‌توان نظريات بزرگ و جامع دانست. اين‌گونه نظريات فلسفه زيستن يك جامعه در يك جغرافيا را تبيين مي‌كند و تفكيك «ما بودگي» يك جامعه را از ديگران مشخص و به‌مثابه يك چسب در درون يك ملت عمل مي‌نمايد. سيد جواد طباطبايي را بايد از جمله كلان نظريه‌پردازان عاشق ايران ناميد. با وجود نقدهاي علمي و غيرعلمي كه بر نظريات وي وارد مي‌شد، با اين وصف همين نقدها نيز زمينه‌هايي را فراهم ساخت كه حتي ناقدين وي نيز ناچار شوند تا در ساحت علم، انديشه‌ورزي نمايند. يك نگراني جدي كه در اين سال‌ها و به ويژه ماه‌هاي اخير به وجود آمده موضوع تلاش‌هايي براي بيجاسازي و هويت‌زدايي از ايران است. برخي از ضرورت كوچك شدن ايران سخن گفته‌اند و برخي بخش‌هايي از هويت جامعه ايران را نفي مي‌كنند. در اين ميان سيد جواد طباطبايي نظريه‌پرداز در تاريخ و انديشه سياسي ايران بود. وي واضع نظريه سياسي در تاريخ ايران بود و ذيل منظومه فكري ايرانشهر نظرات خود را صورت‌بندي كرد و در اين صورت‌بندي نه از دين غافل بود نه سنت، نه دولت را ناديده گرفت و نه مدرنيته را. به عبارتي او تلاش بسيار كرد تا جاي خالي نظريه براي ايران را پر كند. اين مساله در جامعه ايران كه جاي خالي نظريه در آن بسيار احساس مي‌شود، از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. نتيجه يك جامعه بي‌نظريه يا جامعه‌اي بدون چالش‌هاي نظري، سرگشتگي مفهومي براي زيستن را به دنبال خواهد داشت. صرف‌نظر از اينكه عده‌اي نظريه وي را بپسندند يا بر نظريه وي نقد داشته باشند طباطبايي از نظر تاثير بر نظريه‌پردازي در ايران، جايگاه منحصر به فردي داشته و خواهد داشت.
طباطبايي در طرح و نقد انديشه‌هاي هگل جوان و انديشه‌هاي سياسي در اروپا و ريشه‌هاي فرهنگ و انديشه ايرانشهري و سير زوال انديشه سياسي در ايران و وجه تمايز ممتاز مفهوم دولت در ايران از خود آثار گرانسنگي برجاي گذاشت و شاگردان بسياري تربيت كرد و از تاثيرگزاران انديشه و علم در ايران معاصر بود.
انديشه‌هاي متعالي او همواره در رويكردهاي سياسي و آكادميك ايران جريان خواهد داشت.